Telewizyjne wspomnienie mistrza charakteryzacji

W najbliższy wtorek 9 marca w TVP Bydgoszcz będzie można obejrzeć zrealizowany w miniony czwartek w Lipnie przez Urszulę Guźlecką reportaż w cyklu "Małe miejscowości, wielcy ludzie" o Wincentym Rapackim.

25 lutego do Lipna zawitała Urszula Guźlecka, dziennikarka TVP Bydgoszcz, by zobaczyć miejsce urodzenia słynnego aktora scen polskich Wincentego Rapackiego, poznać miasto, w którym artysta spędził pierwsze lata życia i porozmawiać z ludźmi, którzy starają się historię słynnych lipnowian ocalać. Była między innymi wizyta w Miejskiej Bibliotece Publicznej, rozmowy z członkami Towarzystwa Miłośników Ziemi Dobrzyńskiej, wgląd w pamiątki po słynnym lipnowianinie.

Lipnowianie pamiętają

Wincenty Rapacki urodził się w Lipnie 22 stycznia 1840 roku. Dom, w którym przyszedł na świat artysta, stoi do dzisiaj. Wtedy była to ulica Kozia, dzisiaj Wincentego Rapackiego. I od 1960 roku przypomina o wielkim człowieku zamontowana na ścianie budynku tablica pamiątkowa ufundowana w 120. rocznicę jego urodzin przez sekcję miłośników historii Lipna i ziemi dobrzyńskiej działającą przy miejscowej bibliotece powiatowej. Pamiętają też aktora kolejne pokolenia dzięki organizowanemu przez Miejskie Centrum Kulturalne cyklicznie przeglądowi twórczości teatralnej im. Wincentego Rapackiego właśnie.

Życie aktora nie zapowiadało się dobrze. Wcześnie osierociła go matka, ojciec powtórnie ożenił się, a młody Wincenty nie był dobrze traktowany przez macochę. Pocieszenie znalazł w trupach aktorskich, z którymi zetknął się już w Lipnie. Bo w tym miasteczku urodził się, został ochrzczony w pobliskiej farze i uczył się w miejscowej szkole podstawowej.

Ucieczka do teatru

Po ucieczce z domu rodzinnego trafił o własnych siłach do Płocka, gdzie uczył się w gimnazjum. Tam miłość do teatru zakiełkowała w sercu Rapackiego na dobre po spotkaniu z krakowskimi aktorami. W 1858 roku lipnowianin rozpoczął naukę w Szkole Dramatycznej w Warszawie. Na naukę i życie zarabiał, przepisując wyroki w trybunale handlowym czy asystując w teatrach rządowych. Po ukończeniu szkoły nie mógł znaleźć pracy na scenach warszawskich i wyjechał do Druskienik, gdzie zadebiutował w 1861 roku w sztuce "Stare dzieje" Kraszewskiego. W sezonie 1864-1865 grał we Lwowie, potem w latach 1856-1870 w Krakowie, gdzie poznał Aleksandra Fredrę, Ignacego Kraszewskiego, Michała Bałuckiego, a Janowi Matejce pozował do portretów. Kraków był miejscem ogromnego rozwoju artystycznego dla młodego Rapackiego i miejscem, z którego dojeżdżał na występy do Warszawy. W 1870 roku lipnowianin otrzymał stały angaż w Teatrze Narodowym w Warszawie. Od 1919 roku do śmierci grał w Teatrze Rozmaitości.

Grał, reżyserował i dzięki uwielbieniu publiczności oraz ponadprzeciętnemu talentowi wzniósł się Wincenty Rapacki na wyżyny aktorstwa ówczesnej Warszawy. Stał się z jednym z najwybitniejszych aktorów polskich, zapamiętanym z zacnych ról w dramacie współczesnym. Rapacki uwielbiał wyszukane charakteryzacje, kostiumy, dekoracje. Jego przedstawienia charakteryzowały się dbałością o wierność historyczną.

Artysta wszechstronny

Rapacki był pierwszym, wielkim polskim aktorem, który przyznawał się do realizmu. Uwielbiał występować w sztukach z repertuaru współczesnego.

Lipnowianin sprawdził się nie tylko jako wybitny aktor, reżyser sztuk teatralnych, ale także jako pedagog. Od 1893 roku wykładał w klasie dykcji i deklamacji Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, a w latach 1908-1909 w warszawskiej Szkole Aplikacyjnej.

Pisał powieści, dramaty historyczne, tłumaczył, adoptował dzieła dla potrzeb teatru, współpracował z takimi tytułami jak: "Kurier warszawski", "Tygodnik ilustrowany" czy "Ateneum".

Zacne nagrody

W 1919 roku Wincenty Rapacki został uznany pierwszym, honorowym członkiem Związku Artystów Scen Polskich, w 1921 roku jako pierwszy polski aktor odznaczony został orderem odrodzenia Polski klasy czwartej za wieloletnią działalność na polu polskiej sceny dramatycznej.

Wincenty Rapacki to czołowy aktor polskiej sceny schyłku XIX wieku i jeden z pierwszych twórców realistycznych postaci scenicznych. Od 1926 roku w Warszawie jest ulica Wincentego Rapackiego.

Nestor rodu

Zmarł 12 stycznia 1924 roku w Warszawie. Spoczywa na Starych Powązkach. Pozostawił po sobie ogromną i znaczącą twórczość, ale też ród artystyczny. Był ojcem Honoraty Leszczyńskiej, słynnej aktorski teatrów warszawskich i dziadkiem Jerzego Leszczyńskiego, polskiego aktora i reżysera. Córką lipnowianina była słynna śpiewaczka Róża Rapacka, matka aktora Andrzeja Boguckiego. Jego syn to słynny aktor, autor operetek i śpiewak Wincenty Rapacki, ale też artysta malarz Józef Rapacki, skrzypek Opery Warszawskiej Wiktor Rapacki i muzyk Jan Rapacki. Wnukowie lipnowianina to także polska scenarzysta, dramatopisarka i aktorka Halina Rapacka oraz dyrygent, śpiewak i kompozytor Adam Rapacki.

Wincenty Rapacki był dwukrotnie żonaty i dwukrotnie owdowiał, miał ośmioro dzieci.

Reportaż "Małe miejscowości, wielcy ludzie" o pochodzącym z Lipna mistrzu charakteryzacji będzie można obejrzeć w TVP 3 Bydgoszcz już w najbliższy wtorek 9 marca.

Tekst i fot. Lidia Jagielska