Pola Negri na wystawie

W Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu otwarta została niezwykła wystawa poświęcona pochodzącej z Lipna gwieździe kina niemego Poli Negri.

Eksponaty można będzie podziwiać do 28 lutego, a jest to możliwe dzięki użyczeniu Książnicy Kopernikańskiej pamiątek przez Lipnowskie Towarzystwo Kulturalne im. Poli Negri. Kuratorem wystawy jest Dorota Łańcucka z LTK im. Poli Negri.

Decyzją radnych sejmiku województwa kujawsko-pomorskiego rok 2022, w którym przypada 125. rocznica urodzin Poli Negri, jest rokiem tej wielkiej gwiazdy kina niemego pochodzącej z Lipna. Wydany został komiks, otwarta jest wystawa poświęcona tej niezwykłej i ważnej dla Lipna, województwa, Polski i świata postaci kina.

Książnica Kopernikańska w Toruniu przygotowała otwartą w miniony poniedziałek wystawę poświęconą hollywoodzkiej gwieździe kina niemego Poli Negri. Ekspozycja w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu przy Placu Teatralnym 2 będzie dostępna dla zwiedzających od 7 do 28 lutego w godzinach pracy urzędu.

Wystawa nosi tytuł "Pola Negri – lipnowska legenda kina", a została zorganizowana przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, Lipnowskie Towarzystwo Kulturalne im. Poli Negri w Lipnie oraz Książnicę Kopernikańską. Kuratorem wystawy jest lipnowska, wieloletnia promotorka talentu i skarbnica wiedzy o największej gwieździe kina niemego Dorota Łańcucka z Lipnowskiego Towarzystwa Kulturalnego im. Poli Negri w Lipnie.

Istotne dla lipnowian i pasjonatów talentu Poli Negri oraz fanów kina niemego jest to, że na wystawę trafiły cenne pamiątki i materiały skrupulatnie zbierane przez lata, pieczołowicie przechowywane, a teraz udostępnione na wystawę przez Lipnowskie Towarzystwo Kulturalne im. Poli Negri. Są wśród nich pocztówki, fotografie, posrebrzane łyżeczki z wizerunkiem oraz kopią oryginalnego autografu aktorki. Na wystawie znalazła się również winylowa płyta z utworami z filmu "Mazur" (Odeon 1935), a także francuski folder z 1929 roku reklamujący film "Miłostki aktorki", oryginalne niemieckie programy reklamowe oraz karty kolekcjonerskie z roku 1934 i 1936 z portretami hollywoodzkich gwiazd. Na toruńskiej ekspozycji prezentuje się także fotografia Poli Negri z jej podpisem, a rodzynkiem na wystawowym torcie jest księga metrykalna. Znajdziemy także cztery portrety Poli Negri autorstwa lipnowskiego artysty Zdzisława Ostrowskiego.

21 października 2021 roku rajcy wojewódzcy zdecydowali, że rok 2022 jest obchodzony w naszym województwie rokiem Poli Negri. Wydany już został, dzięki staraniom samorządu województwa kujawsko-pomorskiego, na tę okazję komiks o gwieździe. To doskonała wiadomość dla Lipna, rodzinnego miasta aktorki, w którym jej pamięć jest czczona i promowana od lat.

Apolonia Chałupiec urodziła się w Lipnie w 1897 roku. Ojcem Poli był słowacki Rom Jerzy Chalupec i Polka Eleonora Kiełczewska. Nazwisko Chalupców spolszczono na Chałupiec. Rodzina miała oprócz Apolonii jeszcze dwie córki, które zmarły w wieku dziecięcym. W dorosłym życiu Pola odejmowała sobie dwa lata życia, podając za datę urodzenia 31 grudnia 1899 roku.

Mała Apolonia na początku XX wieku (w 1902 roku) zamieszkała z matką w Warszawie, gdyż ojciec został aresztowany przez Rosjan. Już jako dziecko przejawiała talent aktorski. W stolicy dziewczynka rozwijała swoje talenty sceniczne: taniec, balet, śpiew, uczęszczała do szkoły baletowej i dramatycznej. Przyjęła już wtedy pseudonim Pola Negri na cześć ulubionej przez nią włoskiej poetki Ady Negri.

To balet był pierwszym etapem rozwoju artystycznego Poli. Wsparciem na drodze kariery służył początkującej artystce Kazimierz Hulewicz, wiceprezes Warszawskich Teatrów Rządowych. Pola Negri zadebiutowała na scenie w balecie "Jezioro łabędzie" Piotra Czajkowskiego już w 1908 roku. Debiut teatralny 15-letniej wówczas Poli to rola Anieli w "Ślubach panieńskich" Aleksandra Fredry w 1912 roku w Teatrze Małym. W Warszawie w 1914 roku młoda Pola Negri nakręciła swój pierwszy film "Niewolnica zmysłów" w reżyserii Jana Pawłowskiego.

5 listopada 1919 roku Pola wyszła za mąż za Eugeniusza hrabią Dąmbskim. Ceremonia odbyła się w kościele WNMP w Sosnowcu, gdzie młodzi zamieszkali. Wtedy to Pola grała w filmach w Berlinie, ze słynnym Ernstem Lubitschem, skąd przez Paryż i Zurych wyjechała w 1922 roku do Stanów Zjednoczonych. Tam szybko stała się i gwiazdą filmową, i królową Hollywood. Pola jest jedyną polską aktorką, która zrobiła prawdziwie światową karierę gwiazdy filmowej i pozostanie w pamięci jako największa gwiazda kina niemego.

George Bernard Shaw w 1928 roku powiedział o Poli Negri: "najgenialniejsza kobieta filmu". Pola była pierwszą nie tylko polską, ale i europejską gwiazdą Hollywood. To po niej przyszły Marlena Dietrich czy Greta Garbo. Dorobek filmowy Poli Negri to 70 filmów fabularnych. W Polsce zrealizowano 10 filmów, w Niemczech 33, w Ameryce 24, pojedyncze w Anglii, Francji i Rosji.

Jako wielka gwiazda w swojej rezydencji w Kaliforni Pola gościła w październiku 1923 roku generała Józefa Hallera. Kres jej oszałamiającej kariery przyniosło udźwiękowienie filmu. Widzom przeszkadzał jej niski głos i to, że mówiła z silnym, polskim akcentem.

Pola Negri rozwiodła się z hrabią Dąmbskim i wyszła powtórnie za mąż dopiero po powrocie do Europy za gruzińskiego arystokratę na emigracji Serge Mdivani. To małżeństwo nie trwało długo ze względu na rozrywkowy charakter księcia. Rozwód orzeczono w 1931 roku. O rękę Polę Negri poprosił co prawda Charlie Chaplin, ale nie zdecydowała się po namyśle na małżeństwo, mimo wielkiej miłości. Potem przyjęła oświadczyny Rudolfa Valentino, ale tuż przed zaplanowanym ślubem w 1936 roku aktor nagle zmarł.

Nagabywana przez nazistów do współpracy opuściła Niemcy i wyjechała do Francji, a gdy wybuchła wojna, przez Portugalię udała się ponownie do Stanów Zjednoczonych. W hotelu Atlantico zachowała się karta meldunkowa z 28 czerwca 1941 roku oczekującej na statek do USA Poli Negri.

Pola Negri była kobietą niezależną, znała pięć języków obcych, udzielała się charytatywnie. Dotowała budowę polskiego kościoła w Los Angeles, pomagała Zgromadzeniu Sióstr Serafitek, udzielała wsparcia polskim weteranom I wojny światowej armii polskiej w Ameryce, pomagała także polskim imigrantom solidarnościowym. Miała rezydencje w Beverly Hills i we Francji, gdzie pod Paryżem organizowała polskie dożynki.

Pola Negri to wielka polska patriotka, antykomunistka. Prosiła o spotkanie z papieżem Janem Pawłem II, które zostało już umówione na wrzesień 1987 roku, ale nie doszło do skutku z powodu śmierci aktorki. Pola Negri zmarła 1 sierpnia 1987 roku w San Antonio w Teksasie, w Stanach Zjednoczonych. Została pochowana na tamtejszym cmentarzu obok swojej matki. Przeżyła 90 lat.

W pamięci lipnowian Pola Negri jest żywa dzięki systematycznej pracy Lipnowskiego Towarzystwa Kulturalnego im. Poli Negri, które statuetkami "Politka" honoruje polskich aktorów robiących karierę poza granicami kraju i artystów rozsławiających imię Poli Negri. W lipnowskiej alei gwiazd na Bulwarze im. Poli Negri znaleźć możemy tablice pamiątkowe Joanny Kulig, Magdaleny Lamparskiej, Małgorzaty Zajączkowskiej, Marcina Dorocińskiego, Piotra Głowackiego, Daniela Olbrychskiego, Weroniki Rosati, Andrzeja Seweryna, Izy Miko, Agaty Buzek i wielu innych. Coroczne lipnowskie przeglądy twórczości filmowej "Pola i inni" podtrzymują pamięć o gwieździe.

Od 14 września 2021 roku Pola Negri jest honorową obywatelką Lipna. Teraz jest poznawana i wspominana w całym województwie kujawsko-pomorskim dzięki ogłoszeniu roku 2022 rokiem Poli Negri, wydaniu komiksu i otwarciu wystawy.

Serdecznie zachęcamy do oglądania wystawy w toruńskim Urzędzie Marszałkowskim. Jest na to czas do 28 lutego.

Tekst i fot. Lidia Jagielska