Pola honorową lipnowianką

Rajcy miejscy w miniony wtorek jednogłośnie opowiedzieli się za nadaniem tytułu "Honorowy obywatel miasta Lipna" Apolonii Chałupiec. Wnioskodawcą był Wojciech Stanisław Grochowalski.

– Został złożony wniosek pana Wojciecha Stanisława Grochowalskiego, prezesa zarządu Fundacji Kultury i Biznesu oraz Międzynarodowej Fundacji Muzycznej im. Artura Rubinsteina, żebyśmy nadali pani Aplonii Chałupiec, czyli Poli Negri, naszej mieszkance, tytuł honorowego obywatela miasta Lipna – wyjaśnia Anna Sawicka Borkowicz, przewodnicząca komisji oświaty Rady Miejskiej w Lipnie. – Jako uzasadnienie został przedstawiony biogram Apolonii Chałupiec opracowany przez pana Wojciecha Stanisława Grochowalskiego. Według mnie trochę krzywdząca jest taka potoczna opinia przekazywana sobie, że Pola Negri wypierała się tego, że była z Lipna. Czytając biografię Poli Negri, czytając książkę o Poli Negri pani Wiesławy Czapińskiej "Polita", można znaleźć informacje, że ona z rozrzewnieniem wspomina swoje dzieciństwo w Lipnie, opowiada o przyrodzie, o drzewach, o tym jakie dzieciństwo miała ze swoimi rodzicami i bardzo pozytywnie je wspomina. A to, że być może gdzieś tam powiedziała, że pochodzi spod Warszawy, że mieszkała koło Warszawy, wynika pewnie z tego, że ciężko w Paryżu czy w Stanach Zjednoczonych wytłumaczyć, gdzie jest Lipno. Dlatego wydaje mi się, że powinniśmy o tym pamiętać. Bardzo się cieszę, że od kilkunastu lat lipnowskie towarzystwo Poli Negri organizuje festiwal, ponieważ gdyby nie to, to nie mielibyśmy takich wspomnień i nie znalibyśmy tak Poli Negri i jej kinematografii jak znamy. Także ogromną szansą na to, żeby ta Pola Negri zagościła jeszcze bardziej w Lipnie, jest utworzenie muzeum kina niemego, które niedługo powstanie, bo wydaje mi się, że akurat Pola Negri powinna zajmować w nim zaszczytne miejsce.

Apolonia Chałupiec urodziła się w Lipnie. Znane są dwie daty urodzenia gwiazdy: 22 grudnia 1896 roku i 3 stycznia 1897 roku. Ojcem Poli był słowacki Rom Jerzy Chalupec, matką Polka Eleonora Kiełczewska. Nazwisko Chalupców spolszczono na Chałupiec. Rodzina miała oprócz Apolonii jeszcze dwie córki, które zmarły w wieku dziecięcym. W dorosłym życiu Pola odejmowała sobie dwa lata życia, podając za datę urodzenia 31 grudnia 1899 roku.

Mała Apolonia na początku XX wieku (w 1902 roku) zamieszkała z matką w Warszawie, gdyż ojciec został aresztowany przez Rosjan. W stolicy dziewczynka rozwijała swoje talenty sceniczne: taniec, balet, śpiew, uczęszczała do szkoły baletowej i dramatycznej. Przyjęła już wtedy pseudonim Pola Negri na cześć ulubionej przez nią włoskiej poetki Ady Negri.

To balet był pierwszym etapem rozwoju artystycznego Poli. Wsparciem na drodze kariery służył początkującej artystce Kazimierz Hulewicz, wiceprezes Warszawskich Teatrów Rządowych.

Pola Negri zadebiutowała na scenie w balecie "Jezioro łabędzie" Piotra Czajkowskiego już w 1908 roku. Debiut teatralny Poli to rola Anieli w "Ślubach panieńskich" Aleksandra Fredry w 1912 roku w Teatrze Małym.

W Warszawie w 1914 roku młoda Pola Negri nakręciła swój pierwszy film "Niewolnica zmysłów" w reżyserii Jana Pawłowskiego.

5 listopada 1919 roku Pola wyszła za mąż za Eugeniusza hrabiego Dąmbskiego. Ceremonia odbyła się w kościele WNMP w Sosnowcu, gdzie młodzi zamieszkali. Wtedy to Pola grała w filmach w Berlinie, ze słynnym Ernstem Lubitschem, skąd przez Paryż i Zurych wyjechała w 1922 roku do Stanów Zjednoczonych. Tam szybko stała się gwiazdą filmową i królową Hollywood. Pola jest jedyną polską aktorką, która zrobiła prawdziwie światową karierę gwiazdy filmowej i pozostanie w pamięci jako największa gwiazda kina niemego.

George Bernard Shaw w 1928 roku powiedział o Poli Negri: "najgenialniejsza kobieta filmu". Pola była pierwszą nie tylko polską, ale i europejską gwiazdą Hollywood. To po niej przyszły Marlena Dietrich czy Greta Garbo. Dorobek filmowy Poli Negri to 70 filmów fabularnych. W Polsce zrealizowano 10 filmów, w Niemczech 33, w Ameryce 24, pojedyncze w Anglii, Francji i Rosji.

Jako wielka gwiazda w swojej rezydencji w Kaliforni Pola gościła w październiku 1923 roku generała Józefa Hallera. Pola Negri rozwiodła się z hrabią Dąmbskim i wyszła powtórnie za mąż, dopiero po powrocie do Europy, za gruzińskiego arystokratę na emigracji Serge Mdivani. To małżeństwo nie trwało długo ze względu na rozrywkowy charakter księcia. Rozwód orzeczono w 1931 roku. O rękę Polę Negri poprosił co prawda Charlie Chaplin, ale nie zdecydowała się, po namyśle, na małżeństwo, mimo wielkiej miłości. Potem przyjęła oświadczyny Rudolfa Valentino, ale tuż przed zaplanowanym ślubem w 1926 roku aktor nagle zmarł.

Nagabywana przez nazistów do współpracy opuściła Niemcy i wyjechała do Francji, a gdy wybuchła wojna, przez Portugalię udała się ponownie do Stanów Zjednoczonych. W hotelu Atlantico zachowała się karta meldunkowa z 28 czerwca 1941 roku oczekującej na statek do USA Poli Negri.

Pola Negri była kobietą niezależną, znała pięć języków obcych, udzielała się charytatywnie. Dotowała budowę polskiego kościoła w Los Angeles, pomagała Zgromadzeniu Sióstr Serafitek, udzielała wsparcia polskim weteranom I wojny światowej armii polskiej w Ameryce, pomagała także polskim imigrantom solidarnościowym. Miała rezydencje w Beverly Hills i we Francji, gdzie pod Paryżem organizowała polskie dożynki.

Pola Negri to wielka polska patriotka, antykomunistka. Prosiła o spotkanie z papieżem Janem Pawłem II, które zostało już umówione na wrzesień 1987 roku, ale nie doszło do skutku z powodu śmierci aktorki.

Pola Negri zmarła 1 sierpnia 1987 roku w San Antonio w Teksasie, w Stanach Zjednoczonych. Została pochowana na tamtejszym cmentarzu obok swojej matki. Przeżyła 90 lat.

W pamięci lipnowian Pola Negri jest żywa dzięki pracy Lipnowskiego Towarzystwa Kulturalnego im. Poli Negri, które statuetkami "Politka" honoruje polskich aktorów robiących karierę poza granicami kraju i artystów rozsławiających imię Poli Negri. W lipnowskiej alei gwiazd na Bulwarze im. Poli Negri znaleźć możemy tablice pamiątkowe Joanny Kulig, Magdaleny Lamparskiej, Małgorzaty Zajączkowskiej, Marcina Dorocińskiego, Piotra Głowackiego, Daniela Olbrychskiego, Weroniki Rosati, Andrzeja Seweryna, Izy Miko, Agaty Buzek i wielu innych. W najbliższy weekend swoje tablice odsłonią: aktorka Irena Karel i reżyser Dariusz Jabłoński. Pola Negri natomiast dzięki uchwale Rady Miejskiej w Lipnie na zawsze zostanie w pamięci Lipna jako honorowa obywatelka miasta.

– Będzie przygotowany stosowny dokument, który w stosownym miejscu i oprawie zostanie przekazany właściwym osobom zgodnie z obowiązującą procedurą – zapowiada Grzegorz Koszczka, przewodniczący Rady Miejskiej w Lipnie.

Radni jednogłośnie podnieśli ręce za włączeniem w poczet honorowych obywateli Lipna Poli Negri. Od 14 września słynna gwiazda kina urodzona w Lipnie jest honorową obywatelką naszego miasta.

– Głosując za tą uchwałą, otwieramy także furtkę, żeby nadać tytuł honorowego obywatela miasta Lipna np. Wincentemu Rapackiemu czy Nawojce – zauważa radny Wojciech Maciejewski. – Jest to jakaś furtka umożliwiająca nadawanie tytułów tym ludziom, którzy umarli, a są bardzo znani nie tylko w Lipnie.

Tekst i fot. Lidia Jagielska